به نقل از «مشرق»

فرآیند گذار از جامعه استبداد زده به جامعه مسئول

تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۸۴۷۹۵

اما بعد انقلاب اسلامی، روحیه و ادبیات خود تحقیری از جامعه ایرانی رخت بر بسته است. اکنون نشانه های خود تحقیری و سرزنش خود در جامعه دیده نمی‌شود.

به گزارش مشرق، داود مهدوی زادگان در کانال ایتا خود نوشت:

درباره تفاوت های اساسی میان دو جامعه قبل و بعد انقلاب اسلامی ( بهمن ۵۷ ) مطالب بسیاری است که خیلی از آنها بعد چهار دهه همچنان نا گفته و نا نوشته باقی مانده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در اینجا به اجمال یکی از آن وجوه اختلافی را توضیح می دهیم و آن عبارت از جامعه استبداد زده است.

اگر به ادبیات روشنفکری ایران رجوع کنید متوجه می شوید که این جریان همچنان متاثر از اندیشه سکولار غربی، جامعه ایرانی را به استبدادزدگی توصیف می کنند. از این منظر، قبل و بعد انقلاب هیچ فرقی نکرده است بلکه استبداد دینی به آن اضافه شده است. سکولارهای حوزوی با این انگاره همفکر اند و آنان نیز ایده استبداد دینی را زیاد تکرار می کنند. اما آیا واقعیت امروز جامعه ایرانی اینچنین است که سکولارهای ایرانی اعم از حوزوی و غیر حوزوی می پندارند؟

قطعاً برای فهم حقیقت نیاز به شاخص سنجش و ملاک راستی آزمایی است. در اینجا به یکی از مهم ترین شاخص ها و ملاکات ارزیابی اشاره می شود و بر اساس آن به تحلیل جامعه ایرانی در قبل و بعد انقلاب و نیز ارزیابی دیدگاه سکولارهای ایرانی می پردازیم.

شاید بتوان گفت که مهم ترین شاخصه جامعه استبدادی، خود تحقیری است. چنین جامعه ای تمام مصائب و خرابی ها و نا سامانی ها را به خود نسبت می دهد و خود را مستحق و مستوجب نکوهش و سرزنش می داند. این جامعه خود را عامل همه خطاها و اشتباهات دانسته حاکمان را از ندانم کاری و اشتباهات در پدید آمدن نا بسامانی های موجود منزه می داند و خوف آن دارد که حاکمان بر جامعه خشم گیرند و تعذیب شان کنند.

این خود تحقیری توسط دو گروه اصلی در جامعه استبدادی نهادینه می شود. نخست، حاکمان مستبد که از طریق ایجاد رعب و وحشت مردمان شان را خوار و ذلیل می کنند. دیگری، عاملان فرهنگی که از طریق تولید ادبیات سیاسی خود تحقیری جامعه را به پذیرش فرهنگ استبدادی به مثابه سرنوشت محتوم متقاعد می کنند. اینچنین ادبیاتی در ظاهر، ضد استبدادی است ولی در باطن رکن فرهنگی استبداد است. چون استبداد هیچگاه از چنین ادبیاتی احساس خطر نمی کند.

به هر روی وجه مشترک این دو کنش گر سیاسی در جامعه استبدادی تحقیر و سرزنش ملت است. چنانکه قرآن کریم این عمل را به فرعون نسبت داده که ملتش را تحقیر می کرد تا از او اطاعت کنند: " فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ " ( الزخرف : ۵۴ ).

البته نباید دو مفهوم خود تحقیری و خود انتقادی را یکی دانست. زیرا خود انتقادی محرکی برای پویایی و شکل گیری نهضت مردمی است. برخلاف خود تحقیری که عامل بی تحرکی و تسلیم جامعه برابر استبداد است. در واقع، خود تحقیری بیماری است که درمان آن در خود انتقادی است. و قوام استبداد در تداوم بیماری است و نه در درمان آن. به همین خاطر، حاکمان مستبد با هر گونه تولید و نشر ادبیات خود انتقادانه مقابله می کنند ولی از ادبیات خود تحقیری حمایت و پشتیبانی می کنند.

اکنون با ملاک یاد شده بهتر می توان درباره واقعیت تمایز میان جامعه ایرانی قبل و بعد انقلاب اسلامی سخن گفت. جامعه ایرانی پیش از انقلاب اسلامی دچار بیماری خود تحقیری بود و روحیه استبداد زدگی را پذیرفته بود. رژیم مستبد پهلوی از یک سو، روشنفکری غرب گرا از سوی دیگر در بسط و تولید روحیه و ادبیات سیاسی خود تحقیری همداستان و همراه بودند. تولید چنین ادبیاتی از سوی روشنفکری در آن زمان آزاد بود و اجازه نشر پیدا می کرد مانند کتاب " خلقیات ایرانی " جمالزاده. اما تولید و نشر ادبیات خود انتقادی مجاز نبود و توقیف می شد. مانند کتاب " غربزدگی " مرحوم سید جلال آل احمد که در همان چاپخانه توقیف شد.

اما بعد انقلاب اسلامی، روحیه و ادبیات خود تحقیری از جامعه ایرانی رخت بر بسته است. اکنون نشانه های خود تحقیری و سرزنش خود در جامعه دیده نمی‌شود. مردم نا سامانی ها و نا هنجاری های اجتماعی و اقتصادی را به خودشان نسبت نمی دهند و خود را مستحق سرزنش و نکوهش نمی دانند. بلکه غالباً حاکمان و دولت مردان را مسئول وضعیت بوجود آمده می دانند.

به اعتباری، دیگر از آن ادبیات سیاسی خود تحقیری سکولارهای ایرانی خبری نیست. بلکه خطابه های روشنفکر مآبانه عموما متوجه حاکمیت است و تمام نابسامانی‌ها را حتی نا سامانی هایی که جماعت روشنفکری نقش مستقیمی در وقوع آنها داشته و دارند، به حاکمیت نسبت داده می شود. این چنین خطابه روشنفکری با حاکمیت اسلامی را در پیش از انقلاب اسلامی سراغ نداریم.

باری، بر پایه همین یک شاخص می توان گفت که جامعه ایرانی پس از انقلاب اسلامی از روحیه و خصلت استبداد زدگی عبور کرده است. چون این جامعه از خود تحقیری دست بر داشته است و نشانه ای از آن دیده نمی شود. حاکمیت اسلامی نیز در چهار دهه حکمرانی چنین روحیه و فرهنگی را تقبیح و سرزنش کرده است و با آن مخالفت کرده است.

برای همین است که با ادبیات سیاسی آل احمدی هیچ معارضه ای ندارد بلکه آن را محترم و بزرگ می شمارد.

بی تردید واقعیت گذار از جامعه استبداد زده به جامعه باز ایرانی که از افتخارات گفتمان اسلام سیاسی است، بدون تفکر ناب و مجاهدت امامین انقلاب و بزرگانی که معتقد و متعهد به این گفتمان بوده و هستند و در این راه به شهادت رسیده اند، شکل نمی گرفت.

با وصف این، دو خطر اساسی جامعه باز امروز ایرانی را تهدید می کند: نخست، بازگشت فرهنگ استبداد توسط عوامل فرهنگی استبداد که همچنان فعال هستند. دوم، نا تمام ماندن پروژه گذار از جامعه استبداد زده. تمامیت این پروژه در تحقق روحیه خود انتقادی است. جامعه ایرانی از روحیه خود تحقیری گذر کرده است و وارد جامعه باز شده است لکن هنوز وارد جامعه مسئول که مرتبه عالیه جامعه باز است و نشانه آن خود انتقادی است، نشده است. مسلماً اگر این روحیه که در خلقیات شهدا و ایثارگران موج می زند در جامعه ایرانی نهادینه نشود، تاریک اندیشان استبداد فرصت و جولان پیدا خواهند کرد. جامعه باز دانیه یا غیر مسئول جای توقف نیست.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.

منبع: مشرق

کلیدواژه: انتخابات ترکیه قیمت انقلاب اسلامی داود مهدوی زادگان جامعه خودرو قیمت های روز در یک نگاه حوادث سلامت بعد انقلاب اسلامی قبل و بعد انقلاب جامعه ایرانی ادبیات سیاسی خود انتقادی خود تحقیری ادبیات خود جامعه باز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۸۴۷۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمادگی سرمایه گذار برای ساخت مدرن ترین شهربازی در نیشابور

به گزارش خبرنگار مهر، احمد همت آبادی عصر پنجشنبه در نشست خبری با خبرنگاران اظهار کرد: متأسفانه عقب ماندگی نیشابور بسیار زیاد است و مهم‌ترین مصوبه شورای شهر نیشابور قرارداد طرح تفصیلی نیشابور بوده است چراکه طرح تفصیلی از سال ۹۶ تغییری نکرده بود و تاکنون عکس برداری‌های هوایی در منطقه یک شهرداری نیشابور انجام شده و منطقه دو شهری نیز در حال انجام است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر نیشابور افزود: مطالعات و توافقات زباله گاه جدید نیشابور انجام شده است و امیدواریم تا سال آینده شاهد بهره برداری آن باشیم و ۱۴۰ تن زباله در نیشابور تولید می‌شود که در طرح تفکیک از زباله از مبدا حدود ۶ درصد از زباله تولیدی شهر تفکیک می‌شود.

وی با اشاره به انتقال میدان میوه و تره از سطح شهر به خارج از شهر و حل مشکل ترافیکی شهر بیان کرد: در انتقال میدان میوه و تره بار نیشابور علیرغم تمام تلاش صورت گرفته متأسفانه اقدام مثبتی نداشتیم که البته مالکیت زمین جدید در حال انجام است.

همت آبادی با بیان اقدامات مؤثر در حوزه ورزش و جوانان ابراز کرد: بهره برداری از زورخانه شهرداری نیشابور و ورزشگاه دکتر مشایخان از اقدامات مهم ششمین دوره شورای اسلامی شهر نیشابور بوده است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر نیشابور با انتقاد از عملکرد اداره ورزش و جوانان شهرستان نیشابور ادامه داد: متأسفانه اداره ورزش و جوانان تمام اماکن ورزشی خود را به مزایده گذاشته است و از این رو فعالیت ورزشی در نیشابور گران شده است.

وی در رابطه با آخرین وضعیت معبر عمارت امین اسلامی نیشابور خاطرنشان کرد: ایجاد معبر در باغ و عمارت از سوی شورای تأمین صورت گرفته است و براساس شکایت صورت گرفته دیوان عدالت اداری توقف موقت عملیات عمرانی صادر کرده است.

همت آبادی اظهار کرد: قرارداد قبلی شهربازی نیشابور خاتمه پیدا کرد و براساس مصوبه شورای شهر، شهربازی برای کودکان در مقیاس ۳ هزار متری در پارک ارغوان احداث خواهد شد و همچنین یک سرمایه گذار نیز اعلام آمادگی خود را برای ساخت مدرن ترین شهربازی استان در تریا پارک شهر اعلام کرده است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر نیشابور با اشاره به اعتراضات مردمی مبنی بر آسفالت و لکه گیری در سطح مناطق مختلف شهری افزود: براساس لایحه‌ای شورای شهر معابری که در زمره معابر عمومی محسوب نمی‌شوند این معابر با مشارکت مردم آسفالت خواهد شد و معبری که یک بار آسفالت شده، شهرداری مکلف است آن معبر را مجدداً اقدام به لکه گیری و آسفالت کنند.

وی در رابطه با اعتراضات مردمی منطقه شهید بهشتی نسبت به پروژه اصلاح هندسی بی بی شطیطه بیان کرد: بلوار شهید بهشتی در حد فاصل میدان بی بی شطیطه از محل ردیف اصلاح هندسی صورت گرفته است که مورد اعتراض اعضای شورای شهر نیز بوده است اما براساس مصوبه شورای ترافیک به ریاست فرماندار انجام شده است.

همت آبادی بیان کرد: در بحث بازسازی و ترمیم میدان حافظ حدود ۳ میلیارد تومان هزینه شده است که بدون مصوبه شورای اسلامی شهر صورت گرفته است و این مهم یک نوع تخلف است و براساس خارج از بودجه مصوب این اقدام از سوی شهرداری صورت گرفته است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر نیشابور تصریح کرد: سازمان‌های شهرداری نیشابور خیلی موفق نتوانستند عمل کنند و متأسفانه سند فرهنگی مشخصی برای امور فرهنگی شهر نیز برای سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تدوین نشده است.

وی با اشاره به تذکرات اعضای شورای شهر به عملکرد شهردار نیشابور خاطرنشان کرد: ۴ تا ۵ عضو شورای شهر نیشابور نسبت به عملکرد شهردار نیشابور اعتراض دارند و از این رو در سال گذشته نیز استیضاحی صورت گرفت اما اکثریت آرا را کسب نکرد و ۴ عضو شورا همچنان نسبت به عملکرد شهردار نیشابور اعتراض دارند اما نظام شورایی براساس اکثریت است.

کد خبر 6095295